St Jozef is een van de meest mysterieuze en toch belangrijke figuren in het Nieuwe Testament. Echtgenoot van de Maagd Maria, adoptievader van Jezus, beschermer van de Heilige Familie, alleen hij belichaamt trouw, discretie, stille kracht en diep geloof. Hij zwijgt vaak in de evangeliën, maar zijn rol in Gods plan is immens. Zijn eenvoudige, verborgen leven inspireert hele generaties gelovigen, en zijn voorbeeld blijft vandaag de dag diepgaand relevant.

Een rechtvaardig man

De evangeliën zeggen weinig over Jozef, maar ze gebruiken wel een sleutelwoord om hem te beschrijven: "rechtvaardig". Dit betekent veel meer dan een goede of eerlijke man. Rechtvaardig zijn, in de bijbelse traditie, is aangepast zijn aan Gods wil, leven volgens Zijn wet, nederig met Hem wandelen. Jozef was een man die niet veel sprak, maar altijd met wijsheid, geloof en gehoorzaamheid handelde.

Hij daagt niet uit, hij probeert niet zijn wil op te leggen, maar hij stelt zich vol vertrouwen in dienst van de goddelijke missie, zelfs als de omstandigheden onbegrijpelijk of overweldigend zijn.

De echtgenoot van Maria

Joseph is verloofd met Maria als hij ontdekt dat zij zwanger is, hoewel ze nog niet samenwonen. Verontwaardigd maar respectvol besluit hij haar in het geheim te verstoten om haar niet aan schande of steniging bloot te stellen, zoals de wet misschien voorschrijft. Maar een engel verscheen aan hem in een droom en onthulde dat het kind was verwekt door de Heilige Geest. Jozef verwelkomt Maria zonder aarzelen en wordt de hoeder van het mysterie van de Menswording.

Zo wordt hij een model van een trouwe, respectvolle en liefhebbende echtgenoot. Hij stemt ermee in om een unieke missie te leven, in kuisheid, waarbij hij zijn hele leven in dienst stelt van Maria en het Christuskind.

De adoptievader van Jezus

Joseph wordt ook wel de "adoptievader" of "pleegvader" van Jezus genoemd. Hij is niet de biologische vader van het kind, maar voedt hem op als zijn eigen zoon. Hij beschermt hem, voedt hem, leert hem een vak en geeft hem het Joodse geloof door. Via hem leert Jezus over liefde, tederheid, werk, gehoorzaamheid en gebed.

Het is Jozef die de taak krijgt om het kind een naam te geven: "Je zult zijn naam Jezus noemen", zegt de engel. Dit gebaar is zeer symbolisch in de Joodse traditie, omdat het geven van een naam betekent dat het kind wordt erkend en volledig in de familie wordt opgenomen.

Een waakzame beschermer

In de evangeliën is Jozef de waakzame beschermer van zijn gezin. Als hij hoort dat koning Herodes het kind wil laten doden, vlucht hij 's nachts met Maria en Jezus naar Egypte. Hij ervaart ballingschap, onzekerheid en ontworteling. Ook hier handelt hij met geloof en onderscheidingsvermogen, door God geleid via dromen.

Na zijn terugkeer vestigt hij zich in Nazareth en brengt Jezus daar in alle eenvoud groot. Hij werkt als timmerman, een ambachtelijk en nederig beroep, en leert Jezus zijn kennis. Hij leeft in de schaduw, maar zijn invloed op de menselijke groei van Jezus is van onschatbare waarde.

Een heilige die dicht bij iedereen staat

Joseph staat dicht bij iedereen: vaders, arbeiders, stille mannen, migranten, mensen die voor het onverwachte komen te staan. Hij is een voorbeeld voor hen die, net als hij, in stilte Gods wil willen doen, in het dagelijks leven, in eenvoudige gebaren, in trouw aan de liefde.

De Kerk heeft hem erkend als patroonheilige van de arbeiders (op 1 mei, op het feest van de heilige Jozef de Ambachtsman), patroonheilige van de gezinnen, patroonheilige van een goede dood (omdat hij omringd door Jezus en Maria zou zijn gestorven), en bovenal patroonheilige van de universele Kerk, omdat hij, net zoals hij over Jezus waakte, nog steeds waakt over het Lichaam van Christus dat vandaag de Kerk is.

Jozef vandaag

Sint Jozef wordt vandaag de dag herontdekt als een zeer moderne figuur. In een wereld die waarde hecht aan uiterlijk vertoon, lawaai en prestaties, herinnert hij ons aan de waarde van stilte, dienstbaarheid en trouw in het verborgene. In 2020 wijdde paus Franciscus een apostolische brief aan hem met de titel Patris Corde ("Met het hart van een vader"), waarin hij Jozefs tederheid, zijn creativiteit in het aangezicht van beproevingen en zijn discrete moed oproept.

Hij nodigt iedereen uit om zich tot Jozef te wenden in gebed, om hem de moeilijkheden van het leven toe te vertrouwen, de keuzes die gemaakt moeten worden, de twijfels, de zorgen. Jozef is geen verre of ontoegankelijke held: hij is een naaste vader, een broeder in de mensheid, een stille maar zekere gids.

Conclusie

De heilige Jozef is een van die grote stille geloofsfiguren wiens leven meer zegt dan woorden. Hij liet geen geschriften na, hij verrichtte geen zichtbare wonderen, maar hij leefde met oprechtheid, vertrouwen en liefde. Door naar zijn leven te kijken, kan iedereen een referentiepunt, steun en inspiratie vinden.

Hij leert ons dat heiligheid niet over het spectaculaire gaat, maar over dagelijkse trouw, anderen verwelkomen, naar God luisteren en de moed hebben om lief te hebben, zelfs in de schaduw. Dit is de grootsheid van Sint Jozef.